Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR/BOF)

De bedrijfsopvolgingsregeling (BOR), ook wel de bedrijfsopvolgingsfaciliteit (BOF) genaamd, is een gedeeltelijke vrijstelling bij de vererving of schenking van ondernemingsvermogen.

In dit artikel passeren de volgende onderdelen de revue:

Inhoud van de bedrijfsopvolgingsregeling
Voorwaarden BOR
Ondernemings- en beleggingsvermogen
Preferente aandelen
Testament en overbedeling
Afrekenen aanmerkelijk belang

De bedrijfsopvolgingsregeling (BOR)

De bedrijfsopvolgingsregeling (BOR), ook wel de bedrijfsopvolgingsfaciliteit (BOF) genaamd, is een gedeeltelijke vrijstelling bij de vererving van ondernemingsvermogen. Bij het schenken van een onderneming of aanmerkelijk belangaandelen kan de BOR ook worden toegepast. Zie hiertoe: schenken van onderneming aan kinderen en schenken van aandelen aan kinderen.

Is in uw familie de eigenaar van een onderneming overleden, dan kan het zeer aantrekkelijk zijn om in de aangifte erfbelasting (voorheen successierecht) een beroep te doen op deze BOR. De erfbelasting die u eventueel nog verschuldigd bent, hoeft pas na 10 jaar (met rente) te worden betaald.

Let wel: U moet bij de aangifte schenk- of erfbelasting uitdrukkelijk om de toepassing van de BOR vragen.

Sinds 2010 geldt een vrijstelling van 100% tot een ondernemingsvermogen van € 1.500.000 (2025). Eventueel buitenvennootschappelijk vermogen (zoals bijvoorbeeld bedrijfspanden) telt ook mee. Boven deze waarde geldt een vrijstelling van 75% (dat was jarenlang 83%). Dat is dus een flinke versobering.

Het bedrag van de vrijstelling geldt voor de vererving van de gehele onderneming. Er wordt dus niet gekeken hoeveel elke erfgenaam aan waarde verkrijgt.

Voorbeeld: Stel u erft samen met uw zuster een onderneming ter waarde van € 3.000.000. De 100% vrijstelling is €1.500.000. Ieder van u heeft dan een vrijstelling van 100% over € 750.000 en 75% van het meerdere (€ 1.500.000 -/- € 750.000= €750.000). De totale vrijstelling voor u bedraagt € 1.312.500 op een vererft vermogen van € 1.500.000.

U vindt de complete regeling terug in artikel 35b t/m 35f van de Successiewet uit 1956. Voor rekenvoorbeelden gaat u direct naar rekenvoorbeeld erven onderneming.

Tip: Stem de waardering van de onderneming bij een schenking altijd af met de Belastingdienst om discussie achteraf over de waarde te vermijden.

Voorwaarden BOR

Sinds 2025 zijn de regels rond de bedrijfsopvolging flink veranderd.

De onderneming moet minimaal 1 jaar bij de erflater in het bezit zijn geweest (bezitseis). Bij de schenker is dat 5 jaar. De erfgenaam of verkrijger moet de onderneming in ieder geval nog 3 jaar voortzetten (voortzettingseis). Dat was 5 jaar.

Als er sprake is van aandelen, mogen die gedurende 3 jaar niet worden verkocht. Daarnaast mag de onderneming door de bv niet worden gestaakt. De belastingvrijstelling is voorwaardelijk. Dit betekent dat de belasting alsnog geïnd wordt als u niet meer aan deze voorwaarden voldoet.

Tip: De vrijstelling wordt berekend over het ondernemingsvermogen. Dat betekent dat het voordelig kan zijn om zo mogelijk vóór het overlijden privévermogen in de onderneming te investeren (door storting bijvoorbeeld). Met deze middelen kan de bv eventuele bankschulden aflossen, wat de grondslag van de vrijstelling verhoogt.

Is er sprake van een holding-bv, dan mogen voor de BOR de activa en passiva van de werk-bv aan de holding-bv worden toegerekend zolang de erflater of schenker een indirect belang heeft van minimaal 5 procent.

Aandelen die gecertificeerd zijn of preferente aandelen kunnen ook onder de BOR vallen. Bij gecertificeerde aandelen wordt gekeken naar de achterliggende aandelen en wat die vertegenwoordigen. Certificaten moeten voldoen aan verschillende voorwaarden alvorens de BOR kan worden toegepast. Die voorwaarden zijn te vinden in het besluit MvF 17 januari 2013 nr. BLKB2012/1221M.

Doorschuifregeling inkomstenbelasting

Naast de BOR in de Successiewet is er ook een bedrijfsopvolgingsregeling in de inkomstenbelasting, namelijk de doorschuifregeling in het aanmerkelijk belang (de DSR). Bij overdracht van aanmerkelijk belangaandelen is normaal gesproken sprake van een vervreemding en dus van heffing van inkomstenbelasting (2025: 31%). Echter als sprake is van ondernemingsvermogen mag de inkomstenbelasting worden doorgeschoven naar de verkrijger, zowel bij schenken als bij vererven. Zie voor een nadere uitleg van de DSR het artikel Schenken aandelen aan kinderen.

Ondernemings- en of beleggingsvermogen

De vrijstelling geldt in beginsel voor ondernemingsvermogen. Er geldt altijd een franchise voor beleggingsvermogen van 5 procent van het ondernemingsvermogen, maar die is per 1 januari 2025 afgeschaft.

Let op: Voor de BOR moeten bv’s een onderneming drijven. Pensioen- en stamrecht-bv’s doen dat per definitie niet en de BOR is dan ook niet van toepassing.

Of vermogensbestanddelen ondernemingsvermogen zijn of niet, wordt bepaald aan de hand van de vermogensetiketteringsregels voor de inkomstenbelasting (vermogenstoets). Die worden bijvoorbeeld gehanteerd bij grensgevallen als kasgeld bv’s. Bij kasgeld-bv’s is vaak sprake van overtollige liquide middelen waarvan nog niet duidelijk is of die voor investeringen zullen worden gebruikt.

Tip: Stem bij een schenking van te voren met de Belastingdienst af hoeveel liquiditeiten als werk- of als investeringskapitaal kan worden aangemerkt!

Vastgoed

Bij vastgoed-bv’s was het vaak de discussie of de exploitatie van vastgoed wel als onderneming kan worden beschouwd. Vanaf 1 januari 2024 wordt verhuurd vastgoed aan derden (buiten de groep) per definitie als beleggingsvermogen aangemerkt! De BOR is dus niet meer van toepassing.

Gemengd gebruik

Tot slot zijn er strengere regels bij gemengd gebruik van activa bij eenmanszaken en vof’s. Vermogen met zowel privé- als zakelijk gebruik telt alleen mee voor de BOR (en de DSR) als het voor minstens 90% zakelijk wordt gebruikt en een waarde heeft van minstens € 100.000. Onder de grens of bij hoger zakelijk gebruik blijft het wel volledig kwalificeren.

Cumulatief preferente aandelen

Cumulatief preferente aandelen zijn aandelen waarop als eerste dividend wordt uitgekeerd. Preferente aandeelhouders hebben een bevoorrechte positie ten opzicht van gewone aandeelhouders. Bij overlijden van de preferente aandeelhouder kan de BOR onder voorwaarden worden toegepast. De preferente aandelen van de erfgenaam moeten namelijk in het verleden in het kader van de bedrijfsopvolging zijn uitgegeven (een een ander niet zijnde de oorspronkelijke aandeelhouder). Zie hiertoe: bedrijfsopvolging tegen cumulatief preferente aandelen. De erfgenaam moet al minimaal 5 procent van de gewone aandelen bezitten wil de BOR van toepassing zijn. De voorwaarden vindt u ook in MvF 17 januari 2013. Als u die leest, is het handig om te weten dat er in dit verband sprake is van ‘specifieke situaties’.

Gaat het om preferente aandelen die vóór 2010 zijn ontstaan dan gelden bijzondere regels. De staatssecretaris begrijpt dat bij een omzetting in (cumulatief) preferente aandelen vóór 2010 nog geen rekening kon worden gehouden met de vanaf 2010 geldende voorwaarde dat er tegelijk nieuwe gewone aandelen worden uitgegeven aan de bedrijfsopvolger. Concrete gevallen kunnen dan ook worden voorgelegd. Er wordt dan beoordeeld of het geval met artikel 63 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (de hardheidsclausule) soepel kan worden behandeld. Dit schrijft de staatssecretaris in zijn besluit van 4 april 2011.

Tip: Neem een specialist in de arm als er sprake is van preferente aandelen. De zaak is complex en de consequenties van een foutieve aangifte zijn groot.

Testament en overbedeling

Ondernemers hebben over het algemeen een testament dat de verdeling van de nalatenschap bepaalt. De BOR kijkt naar wat hierin over eventuele aandelen gezegd wordt. Als bijvoorbeeld de aandelen van de bv naar één van de kinderen gaan, krijgt dat kind wellicht relatief meer dan de andere kinderen. Dat heet overbedeling (schuld). De andere kinderen krijgen een overbedelingsvordering die niet onder de bedrijfsopvolgingsregeling valt. Het kind met de overbedelingsschuld heeft wel recht op de BOR. De vrijstelling is van toepassing op de waarde van de aandelen minus de overbedelingsschuld (zie ook Optimalisatie BOR in testament).

Afrekenen aanmerkelijk belang

Bij de vererving van aandelen moet in beginsel worden afgerekend over de boekwinst binnen de aandelen (aanmerkelijk belangwinst). De Belastingdienst kan de claim echter doorschuiven naar de erfgenamen. Bij de verdeling aan de erfgenamen moet bij de berekening van de hoogte van de nalatenschap rekening worden gehouden met die belangclaim. Bij een IB-onderneming schuift bij vererving de boekwaarde door naar de erfgenamen. Dit pakt voor de BOR dus gunstig uit. Lees meer hierover in ons kennisbank artikel: Overlijden en aanmerkelijk belang.

Kunnen we u ergens mee helpen?

Bedrijfsopvolging B.V. bestaat uit een groep van professionals die ondernemers, accountants en administratiekantoren ondersteunen in de fiscale, financiële en juridische begeleiding van opvolging binnen het familiebedrijf. Heeft u een vraag? Bel drs. François van der Hoff (010-737 1340) of gebruik het contactformulier.