Optimalisatie BOR in testament

Het is voor u als ondernemer belangrijk een testament op te maken. Het testament kan een grote besparing aan erfbelasting opleveren.

Als u geen testament heeft opgemaakt, is bij uw overlijden de zogenaamde wettelijke verdeling van toepassing. Wat houdt dat precies in?

De wettelijke verdeling

De wettelijke verdeling houdt in dat bij uw overlijden alle bezittingen en schulden aan de langstlevende (uw partner) worden toebedeeld. Dat geldt derhalve ook voor de onderneming. Dat kan dus zijn een eenmanszaak, VOF (-aandeel) of CV (-aandeel) dan wel de aandelen in een B.V. Uw kinderen krijgen een vordering in geld op de langstlevende.

Als er meerdere kinderen in het spel zijn en één daarvan is de beoogd opvolger dan is het niet wenselijk dat bij overlijden de onderneming naar de langstlevende overgaat. Er is in het burgerlijk wetboek een bepaling opgenomen die het mogelijk maakt om de wettelijke verdeling ongedaan te maken.

Dit moet wel binnen 3 maanden na overlijden gebeuren en moet bij notariële akte worden vastgelegd. Daarnaast kan alleen de langstlevende de wettelijke verdeling ongedaan maken. Het gevolg is dat de onderneming weer behoort tot de onverdeelde boedel.

Er kunnen vervolgens een aantal knelpunten ontstaan. We hebben al gezien dat de beoogd opvolger voor de ongedaanmaking afhankelijk is van de langstlevende. Voorts heeft hij de medewerking nodig van alle erfgenamen om de nalatenschap opnieuw te verdelen.

Last but not least kunnen er problemen ontstaan bij het bepalen van de waarde van de onderneming en de wijze van financiering. Het is goed mogelijk dat de opvolger andere erfgenamen moet uitkopen. Het uitblijven van de besluitvorming tussen erfgenamen kan een bedreiging vormen voor de continuïteit van de onderneming.

Rechter bepaalt opvolger

Er is een oplossing voor het bovenstaande probleem. In het burgerlijk wetboek is bepaald dat de rechter op verzoek van de beoogd opvolger de overige erfgenamen verplicht om bepaalde goederen, in casu de onderneming, over te dragen. De eis is dat de goederen dienstbaar zijn aan het beroep/ onderneming van de erflater.

Uiteraard dient de beoogd opvolger deze onderneming voort te zetten. Er wordt door de rechter een redelijke prijs berekend. Er moeten vervolgens duidelijke afspraken worden gemaakt over de betaling/ uitkoop van de andere erfgenamen.

Om aan eventuele financieringsproblemen tegemoet te komen kan bij gewichtige redenen (continuïteit van de onderneming) door de opvolger een betalingsregeling met de overige erfgenamen worden afgedwongen. De rechter heeft hierin het laatste woord.

Op deze manier komt de onderneming uiteindelijk bij de beoogd opvolger terecht wat de continuïteit van de onderneming kan waarborgen. Er dienen echter wel halsbrekende toeren worden uitgehaald.

Testament bepaalt opvolger en condities

Er is een betere oplossing denkbaar, namelijk het opstellen van een testament. Een testament kan:

• De continuïteit van de onderneming waarborgen.
• Ervoor zorgen dat de nabestaanden verzorgd worden achtergelaten.
• Bepalen wie de juiste opvolger is, met fiscale optimalisatie van de bedrijfsopvolgingsregeling.

Belastingheffing

Na de herverdeling van de nalatenschap kan de opvolger een beroep doen op de bedrijfsopvolgingsregeling en mogelijk een 100% vrijstelling van erfbelasting ten deel vallen. De overige erfgenamen krijgen een vordering of anderszins, waarover gewoon erfbelasting is verschuldigd.

Het vererven van bijvoorbeeld aandelen is een (fictieve) vervreemding van het aanmerkelijk belang. Deze kan echter naar de langstlevende worden doorgeschoven. Afrekenen is derhalve niet aan de orde. Lees hiertoe ook het artikel Overlijden en aanmerkelijk belang. Als door ongedaanmaking de aandelen alsnog aan de beoogd opvolger terecht komen, kan de aanmerkelijk belangclaim ook worden doorgeschoven.