De fiscale en juridische kosten van het opvolgingsproces in het kleinbedrijf

De bedrijfsopvolging binnen uw familiebedrijf is een serieuze en complexe aangelegenheid en vergt een lange tijd van voorbereiding. Een niet onbelangrijk onderdeel van het hele proces zijn de advieskosten. In dit artikel gaan wij nader in op de fiscale en juridische kosten waarmee u te maken kan krijgen.

Bedrijfsopvolging als investering

Een goed georganiseerde bedrijfsopvolging is vaak een investering. Er worden kosten gemaakt, maar die wegen niet op tegen het voorkomen en besparen van belastingen.

De totale kosten kunnen sterk afhankelijk zijn van de grootte van uw onderneming. In dit artikel beperken wij ons dan ook tot ondernemingen die behoren tot het kleinbedrijf¹: een onderneming met minder dan 50 werknemers, een omzet tot 10 miljoen euro of een balanstotaal kleiner of gelijk aan 10 miljoen euro.

Aan welke kosten moet u denken?

Er komt een tijd dat u zich gaat oriënteren op de opvolging binnen uw familiebedrijf. Een van uw kinderen werkt mogelijk al mee in de zaak. Er vinden gesprekken plaats over de invulling van de opvolging. U gaat een proces in. Aan welke kosten moet u in dit proces dan denken? We hebben ze voor u op een rijtje gezet. Tevens geven we een indicatie² van de hoogte van de kosten. We maken daarbij onderscheid tussen verschillende fases in het proces: de voorbereidingsfase en de concretiseringsfase. Deze fases worden ook beschreven in het BedrijfsOpvolgingsPlan (BOP) in onze gratis toolkit.

I: De voorbereidingsfase

In deze fase investeert u met name uw tijd en energie. U bespreekt de opvolging met familieleden. Zonder opvolger stopt het proces natuurlijk al snel. Wellicht stelt u vragen aan uw accountant, denkt u aan uw eigen pensioen en tegelijkertijd aan de financieringsmogelijkheden van de opvolger. Mogelijk schakelt u voor specifieke vragen een specialist in. In deze fase is het belangrijk uw huidige ondernemingsstructuur eens onder de loep te nemen. De eerste kosten komen om de hoek kijken.

Ondernemingsstructuur (kostenindicatie: € 500-€ 2.000)

Is uw huidige ondernemingsstructuur dynamisch genoeg om de bedrijfsopvolging fiscaal te optimaliseren? Het tijdig voorsorteren kan ervoor zorgen dat u gebruik kan maken van fiscale faciliteiten, met een belastingbesparing tot gevolg. U knoopt een gesprek aan met uw accountant of fiscalist en gaat een adviestraject in. Mogelijk dient u langs de notaris te gaan om wat zaken te regelen. Denk daarbij aan het verhangen van B.V.’s binnen uw ondernemingsstructuur en het splitsen of fuseren van B.V.’s. (zie hiertoe ook fusie en splitsing B.V.’s in onze kennisbank).

Pensioenadvies (kostenindicatie: € 300-€ 750)

Verder nadenken over uw pensioen is een onmisbaar gedeelte in het opvolgingsproces. U heeft mogelijk het familiebedrijf opgezet met in uw achterhoofd: ‘mijn bedrijf is mijn pensioen’. In veel gevallen is dat daadwerkelijk ook zo. Daarnaast heeft u misschien ooit wel een lijfrentepolis afgesloten die binnen afzienbare tijd tot uitkering komt. Hoe gaat u daar dan mee om? Een verhelderend gesprek met uw accountant, een financieel planner of fiscalist is geen overbodige luxe.

II: De concretiseringsfase

In deze fase loopt u tegen allerlei kosten op. De waarde van de onderneming zal moeten worden bepaald en de opvolger dient de financiering in orde te maken. Misschien kijkt een jurist mee naar de gemaakte afspraken. Verder speelt de Belastingdienst een niet onbelangrijke rol in het geheel.

Waardebepaling onderneming (kostenindicatie: € 1.000-€ 3.000)

Een cruciaal onderdeel in het bedrijfsopvolgingsproces is de waardebepaling van uw onderneming. Wat dient de opvolger uiteindelijk voor de onderneming te betalen? De berekening oogt vaak complex. In de praktijk zijn er verschillende waarderingsmethodes, zoals bijvoorbeeld de Discounted Cashflow Methode (DCF) en de rentabiliteitswaarde. Welke rekenmethode er uiteindelijk ook gekozen wordt, het is belangrijk dat er een ‘zakelijke’ prijs tot stand komt, waar zowel u als de opvolger tevreden mee zijn.

Vergeet in deze fase niet de financieringsstructuur met uw opvolger uit te denken. De onderneming kan extern worden gefinancierd, maar u zelf kunt hierin ook een belangrijke rol spelen. Voor meer informatie verwijzen naar de mogelijkheden voor financieren bedrijfsopvolging in de kennisbank.

Afstemmen met de Belastingdienst (kostenindicatie € 500 – € 1.500)

Bij een bedrijfsopvolging binnen de familie kijkt de Belastingdienst kritisch mee. Om discussies in de toekomst te voorkomen is het afstemmen van de waarde van uw onderneming met de Belastingdienst aan te raden. De Belastingdienst komt dan met een reactie, waarbij ze hun eigen waarderingsdeskundigen inschakelen om het verzoek te beoordelen. In alle openheid kunt u uiteindelijk met de Belastingdienst tot een overeenstemming komen. Zonder vooroverleg kan de Belastingdienst bij een in hun ogen te lage koopsom deze alsnog corrigeren. Voor het verschil is dan sprake van een schenking, een verkapte winstuitdeling of zelfs van loon. Op dit soort kosten zit u natuurlijk niet te wachten.

Het loont om nader uit te zoeken of de toepassing van de bedrijfsopvolgingsregeling voor u en uw opvolger gunstig is. Voor een uitleg van deze regeling verwijzen wij naar het artikel bedrijfsopvolgingsregeling (BOR/BOF) in de kennisbank. Als u de regeling wilt toepassen dient de Belastingdienst daarvan op de hoogte worden gesteld.

Overeenkomsten en akten (kostenindicatie: € 450-€ 1.750)

Ook in familieverband dienen er zakelijke afspraken te worden gemaakt. Uiteindelijk legt u vast tegen welke waarde de onderneming wordt overgenomen en tegen welke voorwaarden. In een vroeg stadium kan een voorlopige koopovereenkomst worden gesloten, die uiteindelijk uitmondt in een definitieve. De accountant of fiscalist gaat in overleg met de notaris, die uiteindelijk de formaliteiten rond de overdracht van de aandelen verzorgt.

Wie begeleidt u in het opvolgingsproces?

In de meeste situaties wordt als eerste de accountant geraadpleegd voor de bedrijfsopvolging. Grote advieskantoren met multidisciplinaire teams (fiscalisten, juristen, accountants) zijn prima in staat om klanten bij de opvolging te begeleiden. De meeste kleine kantoren hebben niet de juiste expertises in huis om met name de fiscale en juridische aspecten goed te dekken. Zorg ervoor dat je met een ervaren partij samenwerkt. Lees ook: wie zijn de bedrijfsopvolging specialisten in de markt? Juristen daarentegen hebben vaak een ondersteunende rol en worden door accountants en fiscalisten ingeschakeld.

De ervaring leert dat het kostenbesparend werkt om één persoon de regie te laten houden. Dat kan uw accountant zijn, waar u al jaren een goede relatie mee hebt opgebouwd, maar ook een specialist die kennis heeft van alle onderdelen van het proces.

1. Definitie MKB; Europese Commissie
2. Bovenstaande kosten zijn indicatief en variabel. Uw situatie is uniek en een adviestraject vergt te allen tijde maatwerk. De bedoeling is dat u aan de hand van dit artikel handvatten heeft om met uw adviseur in gesprek te gaan. Uiteraard zijn de kosten afhankelijk van de werkzaamheden die voor u worden verricht. Uiteindelijk kan uw adviseur een succesfee vragen of gewoon een declaratie indienen op basis van uren maal tarief.