Geen ondernemer ontkomt eraan: een bedrijf beginnen, uitbouwen en vervolgens overdragen of ermee stoppen. Zo simpel als het klinkt, zo weerbarstig is de praktijk.

De overdracht van een bedrijf wordt door ondernemers en hun adviseurs vaak gezien als een ingewikkeld proces dat met de nodige kennis van de financiële, fiscale en juridische aspecten wel in goede banen te leiden is. Ze realiseren zich daarbij te weinig dat dwars door die technische uitvoering een heel ander maar minstens zo gewichtig element een rol speelt.

Dat is het besef dat er afscheid moet worden genomen wat in de loop der tijd min of meer de eigen ziel en zaligheid is geworden. Nu gaat het ondernemerschap wel meer gepaard met emoties maar het stokje overdragen aan een opvolger roept pas echt emoties op. Daarom is de wisseling van de wacht waarbij de ondernemer terugtreedt en plaats maakt voor een opvolger, een ingrijpende gebeurtenis voor de ondernemer en zijn familie.

Zelf aan de knoppen

Ondernemers willen graag zelf aan de knoppen zitten, zelf “in control” zijn. Dan moeten ze wel weten wat hen te doen staat. In het dagelijkse ondernemerschap is dat ook geen vraag. Maar als ze ervaren dat een bedrijf overdragen iets anders is dan een bedrijf runnen kunnen ze zomaar stil vallen. Daar komt nog bij dat ondernemers (met recht) trots zijn op wat ze hebben bereikt en tegelijk moeite hebben die positie en status te verliezen en te verruilen voor een onzeker bestaan.

Het kan dan ook zo maar gebeuren dat met dat vooruitzicht besloten wordt de activiteiten rond de overdracht van het bedrijf maar even te laten rusten. Dat “even” kan soms lang duren waarbij kostbare tijd die nodig is om een overdracht van een bedrijf soepel te laten verlopen, verloren gaat.

Emoties

De emotionele lading in het overdrachtsproces zorgt er ook voor dat van een open communicatie vaak geen sprake is. Het is nu eenmaal lastig de eigen sterfelijkheid te accepteren en de naaste omgeving begint dat taboe te respecteren.
Nu kun je met emoties twee kanten uit : ze negeren of accepteren. Emoties negeren omdat ze alleen maar lastig zijn en het proces verstoren veronderstelt dat emoties altijd kunnen worden onderdrukt. Niets is minder waar : er komt altijd een moment dat ze aan de oppervlakte komen en dat zijn meestal niet de meest geschikte momenten.

De andere houding is dat emoties even reëel zijn als zakelijke motieven en dat zij dus evenveel aandacht verdienen en een plek moeten krijgen in het proces. Feit is dat veel ondernemers met een positief gevoel terugkijken op de overdracht van hun bedrijf. Ook zij geven echter aan dat zij desondanks met veel vragen hebben gezeten omtrent hun positie tijdens en na de overdracht. Vragen als “wie ben ik zonder bedrijf”, “hoe vul ik straks de tijd” en “kan ik er straks goed van leven”.

De praktijk leert dat in het begin van het overdrachtsproces de kiem wordt gelegd voor een succesvolle overdracht, ook in emotioneel opzicht. Soms betekent dat letterlijk “de stap wagen” om er mee aan de gang te gaan. Slapeloze nachten kun je maar beter voor en tijdens het proces hebben.

Tips om emoties te hanteren bij het overdrachtsproces.

• Praat eens met collega-ondernemers die in dezelfde positie verkeren en die dezelfde vragen en twijfels hebben.
• Betrek de familie in het proces, vooral de partner voor wie ook veel gaat veranderen.
• Geef ruimte aan gedachten over de tijd die gaat komen en ontwikkel een visie over een betrokkenheid bij het bedrijf of over nieuwe activiteiten.
• Laat in een vroeg stadium een planning maken van uw persoonlijke financiële situatie. Als blijkt dat u er straks goed van kan leven is dat in ieder geval een zorg minder.